بیوگرافی استاد ارفع اطرایی
زنان همواره در موسیقی این سرزمین نقش چشمگیری داشته اند که این امر در آثار گذشته دور چون نقاشی‌های موجود در متون بسیار قدیمی نشان داده میشود. حتی برخی از مثال های آن را می توان در آثاری مثل شاهنامه فردوسی و خمسه نظامی مشاهده کرد.
امروزه هم کسی نمی تواند حضور مؤثر زنان را در این زمینه نادیده بگیرد. در این مقاله به یکی از بانوان گرانقدر عرصه موسیقی ملی کشورمان می پردازیم که خدمات گسترده ای را به این هنر ارزشمند ارائه داد.
فعالیت های هنری و موسیقایی ارفع اطرایی
ارفع اطرایی، سنتورنواز و پژوهشگر موسیقی ملی ایران، ۸ تیرماه سال ۱۳۲۰ در شهر تهران چشم به جهان گشود. در سن ۱۰ سالگی به هنرستان موسیقی ملی رفت و نزد استادانی چون فرامرز پایور، روح الله خالقی، حسین صبا، محمود کریمی و … آموزش دید.
او نخستین زن ایرانی است که نوازندگی سنتور را بعنوان حرفه خود قرار داد و مدرک تحصیلی خود را نیز در این حوزه گرفت؛ همچنین اولین بانویی بود که نوازندگی سنتور را تدریس کرد. وی تجربه چندین ساله
تدریس سنتور را داراست و هنرمندان بسیاری را تربیت کرد. در سن ۱۰ سالگی به هنرستان موسیقی ملی رفت و نزد استادانی چون فرامرز پایور، روح الله خالقی، حسین صبا، محمود کریمی و … آموزش دید.
ارفع اطرایی موفق شد مدرک درجه یک هنری خود را از وزارت فرهنگ و ارشاد دریافت کند. سال های متمادی در معرفی و شناساندن ارزش های موسیقی اصیل ایرانی مخصوصاً ردیف ها و دستگاه های موسیقی ملی و سنتورنوازی معاصر و همچنین آثار و اندیشه های موسیقی دانان بزرگ مثل استاد فرامرز پایور و حسین صبا تلاش کرد و توانست تألیفات و مجموعه آثار ارزشمندی را به جامعه هنری این مرز و بوم ارائه دهد.
وی چندین سال در ارکسترهایی مثل صبا به سرپرستی حسین دهلوی و ارکستر فرامرز پایور همکاری داشت؛ او اولین زنی بود که به عنوان تکنواز در این ارکسترها با سنتورهای کروماتیک و کروماتیک باس نوازندگی می‌کرد.
او در ایران و در کشورهایی مثل بلژیک، آمریکا، بوسنی و … به عنوان تکنواز یا گروه نواز اجراهایی را با سنتورهای لا کوک و سل کوک انجام داد. از ۱۳۵۳ سرپرستی گروه موسیقی تالار رودکی (وحدت) را بر عهده گرفت و با هنرمندان نام آشنایی مثل لطف الله مجد، نادر گلچین، خطره پروانه و … همکاری کرد.
در نیمه دوم سال ۱۳۹۰ در دوازدهمین جشن خانه موسیقی ایران از ارفع اطرایی تقدیر به عمل آمد و تندیس خانه موسیقی را دریافت کرد به علاوه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۱ بزرگداشتی با عنوان مراسم نکوداشت مقام نخستین بانوی مدرس موسیقی ایرانی و نوازنده برجسته سنتور برای او ترتیب داده شد.
از دیگر فعالیت های هنری وی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱- منتخب بازنشسته نمونه ملی در سال ۱۳۸۴ (سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور)؛
۲- منتخب پیشکسوت نمونه از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
۳- از زنان نام آور ایران شناخته شده توسط دفتر مشارکت زنان امور ریاست جمهوری؛
۴- عضویت در هیئت مدیره اولین دوره کانون پژوهشگران خانه موسیقی ایران؛
۵- عضویت در شورای فنی هنرستان موسیقی دختران و پسران ؛
۶- عضویت در شورای فنی دانشگاه علمی کاربردی؛
۷- تألیف کتاب های متعددی چون فرهنگ موسیقی ایران، سنتور و ناظمی، دوازده مقام موسیقی ملی ایران، زندگی و آثار حبیب سماعی، بوی جوی مولیان: افسانه های موسیقی ایران، هفت دستگاه و گنج آواز موسیقی ایرانی، ساز شناسی، آثار و معارف پایور و …
از نظر او موسیقی فاخر موسیقی ای است که در آن هدف رشد و انتقال فرهنگ باشد و موسیقی دان تحقیر نشود. با اینکه بسیاری معتقدند موسیقی “ردیف” موسیقی “نخبگان” است ولی در اجتماعی که افرادی با عقاید و سنین متفاوت زندگی می کنند به انواع مختلف موسیقی احتیاج است.
متأسفانه استاد اطرایی در سال های اخیر به سرطان خون گرفتار شد و برای گذراندن دوره درمان به آمریکا رفت؛ با حقوق فرزند و بیمه ای که آمریکا در اختیارش قرار داده بود به سختی می توانست فقط بخشی از هزینه درمان را پرداخت کند و به همین دلیل به ناچار به ایران بازگشته تا برای تأمین هزینه ها مجموعه کتاب ها و سازهای خود را که بسیار برایش ارزشمند بودند، بفروشد.
در حال حاضر شنیده ها حاکی از این است که خوشبختانه پیشرفت بیماری سرطان در بدن ایشان متوقف شده و حال عمومی خوبی دارند.
با آرزوی بهبودی کامل برای این استاد بزرگوار.