برای مراقبت و نگهداری از سنتور روش های متفاوتی وجود دارد
برای هر نوازنده ای، ساز مانند یک دوست و همراه همیشگی می باشد و اغلب نوازندگان ارتباط معنوی با ساز خود دارند و دانستن نکاتی در مورد نگهداری و مراقبت از سنتور برای هر نوازده ای از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. از آنجایی که سنتور سازی زهی با تعداد زیادی سیم است، رعایت اصول نگهداری از ساز برای هر نوازنده امری اجتناب ناپذیر است. در این مقاله تلاش کرده ایم به بررسی اصول و نکات مهم نگهداری و مراقبت از ساز سنتور بپردازیم.
نگهداری ساز در دمای مناسب
یکی از مهمترین نکاتی که یک نوازنده سنتور باید در مراقبت و نگهداری از سنتور رعایت کند، دمای محیطی است که ساز در آنجا قرار دارد. از آنجایی که سنتور دارای تعداد زیادی سیم است، قرار گرفتن در دمای بالا یا پایین باعث تاثیر مستقیم بر کوک ساز شده و ساز دائما نیاز به کوک کردن خواهد داشت.
چرا که سیم های ساز مانند هر فلزی دیگر به گرما و سرما واکنش نشان داده و منبسط یا منقبض می شوند و کافی است که یکی از سیم های ساز به دما واکنش نشان دهد تا ساز صدای کوک و مناسب را نداشته باشد. سعی کنید محیط نگهداری ساز دمای بین ۲۲ تا ۲۸ درجه سانتیگراد داشته باشد. علاوه بر سیم ها، چوب نیز به دمای زیاد و کم واکنش نشان می دهد و حتی ممکن است در دراز مدت سبب آسیب دیدن صفحه ساز شود.
محافظت در مقابل رطوبت
رطوبت زیاد تاثیرات بسیار مخربی حتی در کوتاه مدت برای ساز سنتور دارد. رطوبت تاثیر مستقیمی بر سیم های سنتور دارد و باعث واکنش سیم ها و یا به اصطلاح زنگ زدگی آنها می شود. اگر در مناطق مرطوب زندگی می کنید برای مراقبت و نگهداری از سنتور حتما از رطوبت گیر در کاور ساز استفاده کنید. در فصل تابستان، کولر های آبی به خاطر رطوبتی که همراه هوای خنک وارد محیط می کنند، از عوامل مرطوب کردن هوای محیط هستند که برای سنتور مناسب نمی باشد.
همچنین رطوبت زیاد هوا باعث باد کردن صفحه ساز، ویا در سازهایی که از چسب چوب در ساخت ساز استفاده شده، باعث باز شدن چسب و در نتیجه باز شدن اتصالات صفحه های سنتور می شود. خشکی بیش از حد نیز موجب می شود که اگر از چوب کاملا خشک در ساخت سنتور استفاده نشده باشد، به مرور صفحه های ساز، با از دست دادن رطوت خود، تاب برداشته و یا ترک بردارند. حتما رطوبت محیط تمرین خود را کنترل کنید تا مراقبت و نگهداری از سنتور خود را ه بهترین نحو انجام داده باشید.
حمل و نقل مناسب
رعایت اصول حمل و نقل در هر سازی از مهمترین نکاتی در مراقبت و نگهداری از سنتور است که هر نوازنده باید در نظر داشته باشد. از آنجایی که سنتور نسبت به بسیاری از سازها دارای ابعاد بزرگتری می باشد، لذا حمل و نقل مناسب از اهمیت بیشتری برخوردار است.
همیشه از جعبه ها و کیس های مناسب و مستحکم استفاده کنید. از سافت کیس هایی که محافظت لازم را در اثر ضربه به ساز را ایجاد نمی کنند، به هیچ وجه استفاده نکنید. با توجه به اینکه سنتور عموما سازی سنگین تر نسبت به ساز های دیگر می باشد، از جعبه ای برای ساز خود استفاده کنید که سبک و در عین حال مقاوم باشند.
جعبه های ساخته شده از چوب عموما سنگین هستند اگر چه استحکام بیشتری نسبت به جعبه های یونولیتی دارند. قبل از جابجایی ساز، از بسته بودن زیپ و یا محکم بودن قفل جعبه ساز اطمینان حاصل کنید.
وقتی که جعبه ساز را روی زمین می گذارید اطمینان حاصل کنید که کیف از سمتی که کف ساز روی آن قرار گرفته، روی زمین قرار بگیرد. چرا که اگر از سمت دیگر گذاشته شود موجب ایجاد فشار روی سیم ها و خرک های ساز می شود.
دیگر نکته ای که برای مراقبت و نگهداری از سنتور باید به ان توجه کرد ، هنگام حمل و نقل ساز با ماشین است که ، شما باید از متعادل بودن ساز روی سطح مطمئن شوید چرا که در اثر حرکت و تکان ممکن است ساز ضربه ببیند. همچنین قرار گرفتن ساز برای مدت طولانی در ماشین در هوای سرد و گرم، همانطور که در قسمت نگهداری ساز در دمای مناسب گفته شد، سبب ناکوک شدن ساز می شود.
اگر از کیف هایی که مانند کوله با پشت آویزان می شوند استفاده میکنید، در نظر داشته باشید که حتما طوری کیف رو روی پشت خود بندازید که گوشی ها تحت فشار قرار نگیرند.
همانطور که در مقاله قبلی نیز به آن اشاره شد، هر نوازنده باید اصول مراقبت و نگهداری از ساز خود را بداند و از آنجایی که سنتور سازی زهی با تعداد سیمزیاد است، شاید این نکات از اهمیت بیشتری برخوردار باشند. در نوشته گذشته در ارتباط با نگهداری ساز در دمای مناسب، محافظت در مقابل رطوبت، و حمل و نقل مناسب صحبت کردیم. در این نوشته به بررسی ادامه این نکات می پردازیم.
نظافت دوره ای
به خاطر نحوه قرارگیری ساز سنتور هنگام نوازندگی، همیشه پس از مدتی گرد و غبار روی ساز می نشیند. این گرد و غبار علاوه بر ایجاد جلوه نامناسب برای ساز، در صورت زیاد شدن حجم این گرد و غبار، تاثیر نامحسوسی بر صدای ساز نیز دارد. در سازهای با رنگ تیره، نمود این گرد و غبار بیشتر می باشد، اما در ساز های با رنگ روشن شاید کاملا قابل تشخیص نباشد.
برای مراقبت و نگهداری از سنتور حتما به صورت دوره ای اقدام به نظافت ساز خود کنید. صفحه سنتور توسط خرک ها به سه قسمت تقسیم شده، که تمیز کردن پشت خرک سیم های زرد و همچنین بین خرکها دشوار تر می باشد. حتما در مقاله ای جداگانه در مورد نظافت سنتور صحبت خواهیم کرد.
دقت در بیرون آوردن ساز از جعبه یا کیس
هنگامی که می خواهید ساز خود را از جعبه بیرون بیاورید، اولا حتما دقت داشته باشید که جعبه روی سطح متعادلی قرار گرفته باشد، چرا که در صورت عدم تعادل ساز، هنگام باز کردن زیپ کیف یا قفل جعبه، امکان لغزیدن و افتادن ساز وجود دارد، دوما حتما هر دو دست شما برای جابجایی سنتور آزاد باشد و طوری نباشد که مجبور باشید با یک دست جعبه ساز را گرفته و با دست دیگر ساز را از داخل جعبه بیرون بیاورید.
هنگام بیرون آوردن ساز، به هیچ وجه گوشی های ساز را نگیرید، چرا که فشار وارد شده به گوشی ها سبب می شود که در دراز مدت گوشی در چوب جا باز کرده و به مرور اصطلاحا کوک ساز خالی شود (ناکوک گردد).
تعویض سیم ها در صورت نیاز
سیم های سنتور به خاطر استفاده و همچنین شرایط آب و هوایی متفاوت، پس از مدتی نیاز به تعویض پیدا می کنند. به خصوص اگر ساز شما به طور مداوم در مجاورت هوای مرطوب قرار دارد، تعویض دوره ای سیم های ساز امری اجتناب ناپذیر است.
یکی از نشانه هایی که می توان نیاز به تعویض سیم ها را تشخیص داد، تغییر رنگ سیم ها و یا اصطلاحا زنگ زدگی آنها می باشد. هنگام تعویض سیم ها حتما تنها از یک نوع سیم استفاده کنید و مثلا از دو جنس سیم مختلف برای سیم های زرد استفاده نکنید، چرا که تفاوت سیم ها سبب متفاوت شدن صدای ساز می شود که به خصوص هنگام کوک کردن ساز کاملا قابل تشخیص است.
کوک کردن ساز متناسب با نوع ساز
از عوامل مهم دیگر که در مراقبت و نگهداری از سنتور بسیار موثر می باشد، متناسب بودن کوک، با نوع سنتور است. منظور این است که به عنوان مثال اگر شما یک سنتور سل کوک دارید (خرک سوم نت سل کوک می شود)، کوک کردن ساز به اندازه یک پرده بالاتر، اگر سیم های ساز این تحمل را داشته باشند و پاره نشودند، سبب ایجاد فشار بیش از اندازه به صفحه ساز شده و ممکن است باعث ترک برداشتن آن شود.
برای کوک های بالاتر باید از سنتور های لا کوک یا سی کوک، که دارای جعبه صدایی کوچکتری هستند و طول سیم ها نیز کوتاه تر می باشند، استفاده شود.
نکاتی هنگام استفاده نکردن از ساز برای مدت طولانی
اگر قصد دارید برای مدت طولانی از سنتور خود استفاده کنید رعایت چند نکته در مراقبت و نگهداری از سنتور بسیار ضروری می باشد. حتما ساز را در داخل جعبه یا کیف مناسب بگذارید که داخل آن خز یا پارچه مناسب داشته باشد. توصیه می شود از رطوبت گیر داخل جعبه استفاده کنید. به هیچ وجه ساز را روی میز باز نگذارید چرا که تغییر آب و هوا تاثیر مستقیمی بر سیم های سنتور خواهد گذاشت. جعبه یا کیف سنتور را به صورت خوابیده از قسمت کف سنتور در مکان مناسبی که از لحاظ ضربه ندیدن کاملا امن باشد قرار دهید.
از قرار دادن کیف سنتور به شکل عمودی خودداری کنید، چرا که امکان فشار روی گوشی های ساز وجود دارد. صفحه سنتور پس از بسته شدن سیم ها و کوک شدن، فشار قابل ملاحظه ای را تحمل می کند. توصیه می شود اگر برای مدت طولانی نمی خواهید از سنتور خود استفاده کنید، سیم های ساز را شل تر کنید تا از فشار وارد روی صفحه کاسته شود و باعث تاب برداشتن صفحه و یا آسیب دیدن ساز نشود.
امید است که این مقاله مورد استفاده و توجه شما قرار گرفته باشد.
تهیه و تدوین: تیم تولید محتوای مضراب شاپ
هر گونه کپی برداری بدون ذکر منبع و لینک قابل پیگرد می باشد.