همانطور که می دانیم مضراب سنتور تنها راه ارتباط یک نوازنده با ساز است. نوازنده سنتور با مضراب است که ساز خود را لمس می کند. مضراب سنتور بسیار ظریف و شکننده بوده و از این جهت، علاوه بر نکات مهمی که هنگام خرید مضراب سنتور باید مورد توجه قرار دهیم، باید بدانیم که چطور از مضراب خود محافظت و مراقبت کنیم، چرا که عدم رعایت نکات نگهداری از مضراب سنتور که ساده ولی مهمند و در ادامه گفته خواهد شد، ممکن است باعث شکسته و غیر قابل استفاده شدن مضراب هایی شود که برای آن هزینه زیادی کرده و بسیار دوستشان می داشته ایم.
اما یک نوازنده سنتور برای نگهداری از مضراب خود باید به چه نکاتی توجه کند:
۱٫ استفاده از جعبه مضراب مناسب
شاید مهمترین نکته ای که برای نگهداری از مضراب های سنتور باید در نظر داشته باشیم، داشتن جعبه مضراب مناسب است. بسیاری از نوازندگان بدون توجه به این نکته مضراب ها را بدون محافظ داخل کیف سنتور می گذارند. این کار سبب می شود که احتمال آسیب دیدن مضراب ها هنگام جابجایی و یا هنگام بستن کیف سنتور بالا برود.
به هیچ وجه مضراب ها را بدون جعبه داخل کیف دوشی و یا کوله پشتی خود قرار ندهید. همچنین از قرار دادن مضراب ها بدون جعبه داخل جیب لباس جدا خودداری کنید، چرا که کوچکترین فشاری می تواند منجر به شکسته شدن مضراب ها شود. حتما در مطلبی جداگانه به بررسی ویژگی های یک جعبه مضراب استاندارد خواهیم پرداخت. جهت تهیه جعبه مضراب استاندارد کلیک کنید.
۲٫ محافظت در مقابل رطوبت و خیس شدن
یکی از عوامل تاثیر گذار بر چوب، رطوبت است و از آنجایی که مضراب سنتور از چوب ساخته می شود باید از مضراب سنتور در مقابل رطوبت محافظت کرد. رطوبت سبب قوس دار شدن ساقه و یا منحرف شدن سر مضراب می شود. اگر در مناطقی با رطوبت بالا زندگی می کنید، از جعبه مضراب هایی استفاده کنید که داخل آن با پارچه و یا خز پوشیده شده است.
این پارچه ها کمی مانند رطوبت گیر عمل می کنند، و یا حتی می توانید از رطوبت گیر داخل جعبه مضراب استفاده کنید. جعبه مضراب هایی که پس از بسته شدن در، اجازه نفوذ رطوبت را به داخل جعبه نمی دهند، برای مناطق مرطوب بسیار مناسب می باشند. از قرار دادن لیوان نوشیدنی کنار جعبه مضراب و یا مضراب ها خودداری کنید، چرا که ممکن است در اثر واژگونی ظرف حاوی مایع، مضراب ها آسیب جدی ببینند.
۳٫ دقت در جابجایی حین گرفتن مضراب در دست
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که هنگام نوازندگی و در حالی که مضراب ها در دستانتان است، خواسته باشید مثلا کتابی را ورق بزنید و در اثر گیر کردن مضراب با یک مانع، مضراب هایی را که بسیار دوست می داشته اید، به راحتی بشکنند. این اتفاق به خصوص برای هنرجویان تازه کار به دلیل عدم تجربه، بسیار پیش می آید. هنگام نوازندگی اگر می خواهید صندلی را جابجا کنید، کتابی را ورق بزنید و یا هر کار دیگری که نیاز به استفاده از دست هایی که مضراب به دست گرفته اند دارید، قبل از انجام حتما مضراب ها را روی سنتور و یا میز قرار دهید.
۴٫ با مضراب ها بازی نکنیم
عده زیادی از نوازندگان هنگام فکر کردن وقتی که پشت ساز نشسته اند، بنا به عادت مضراب ها را می چرخانند و یا حرکت می دهند. بسیار اتفاق افتاده که هنگام این حرکات با گیر کردن حلقه مضراب در انگشت های نوازنده، مضراب به راحتی بشکند. لذا از بازی کردن با مضراب ها و حرکت دادن بی مورد آنها خودداری کنید. به خصوص در مورد کودکان که عادت به بازی کردن با مضراب ها دارند، این مساله بسیار باید مورد تاکید قرار بگیرد.
اگر مضرابهایمان روی زمین افتاد: یکی از اتفاقات رایج برای نوازندگان سنتور، رها شدن مضراب از دست و افتادن مضراب ها روی زمین است. هنگامی که مضراب تان روی زمین می افتد، قبل از آنکه بدن خود را تکان بدهید و یا میز سنتور را جابجا کنید، با چشم به دنبال مضراب ها بگردید و پس از پیدا کردن آنها اقدام به برداشتن کنید. بسیار اتفاق افتاده که در اثر جابجایی ناگهانی در چنین شرایطی، پا روی مضراب ها قرار گرفته و موجب شکسته شدن آنها شده است.
برای محافظت بهتر و به صورت دوره ای مضراب ها را روغن بزنید: اگر برای مدت طولانی از یک جفت مضراب استفاده می کنید، می توانید به صورت دوره ای مضراب ها را روغن بزنید. روغن با نفوذ به بافت چوب سبب می شود که کمی چوب را از حالت خشکی بیرون آورده و مقاومت آنها را در مقابل شکستگی بالا می برد. برای این کار بهتر است از روغن زیتون بی بو استفاده کنید. مضراب ها را کاملا آغشته کنید و پس از نیم ساعت با دستمال تمیز کنید. دقت داشته باشید که روغن کاری بیش از اندازه و با فاصله زمانی کم می تواند موجب نرم شدن بافت چوب مضراب ها شده و امکان شکسته شدن مضراب ها بالا می رود.
پس از مدتی استفاده پنجه مضراب ها را سنباده نرم بکشید: حتما تجربه داشته اید که پس از مدتی استفاده از مضراب ها، جایی که انگشت ها با مضراب تماس دارند، چرک و سیاه می شود. می توانید با استفاده از سنباده شماره ۴۰۰ ابتدا سیاهی و چرک مضراب را برداشته و سپس با سنباده شماره ۱۰۰۰ سطح را کاملا صاف و صیقلی کنید. پس از اینکار کمی روغن زیتون به همان قسمت بزنید.
به صورت دوره ای نمد مضراب خود را تعویض کنید: نمد مضراب ها پس از مدتی استفاده کوبیده شده و کیفیت صدادهی آن تغییر میکند. معمولا در نمد با رنگ روشن، قسمتی که با سیم برخورد می کند، در اثر استفاده زیاد تیره می شود. وقتی که این تیرگی زیاد شده و هنگام لمس همان قسمت زبری چوب مضراب را احساس می کنید، یعنی زمان تعویض نمد فرا رسیده است. قبلا در مقاله ای در مورد ویژگی های یک نمد استاندارد برای مضراب ها صحبت کرده ایم. دقت داشته باشید که برای هر دو مضراب از یک جنس نمد استفاده کنید.جهت تهیه نمد مضراب استاندارد کلیک کنید.
اگر ساقه مضرابتان قوس برداشت: ممکن است برای شما هم اتفاق افتاده باشد که پس از مدتی ساقه مضراب اصطلاحا تاب بردارد. این امر غالبا به این دلیل است که در ساخت مضراب از چوبهایی که هنوز کاملا خشک نشده اند استفاده شده، و پس از مدتی که چوب رطوبت خود را از دست می دهد، شاهد قوس دار شدن ساقه مضراب هستیم. شما می توانید برای برطرف کردن این قوس (اگر به مقدار خیلی زیادی نباشد)، از اتو استفاده کنید.
برای این کار مضراب را، طوری که قوس ساقه رو به بالا باشد، روی سطحی کاملا صاف و مستحکم بگذارید و با اتوی داغ روی ساقه مضراب بکشید. پس از چند ثانیه تکرار این حرکت، از روبرو به مضراب نگاه کنید و میزان اصلاح قوس را بررسی کنید و اگر نیاز بود دوباره این حرکت را تکرار کنید. دقت کنید که هنگام انجام این کار حتما نمد مضراب را جدا کنید تا ساقه مضراب به طور کامل روی سطح قرار بگیرد.
در چسب زدن مضراب شکسته دقت کنید: مضراب ها از بسیاری از نقاط امکان شکستگی بیشتری دارند. در بسیاری از مواقع نوازندگان ترجیح می دهند که همان مضراب ها را با چسب بچسبانند و مجددا استفاده نمایند. اما دانستن نکاتی در این زمینه ضروری است. اگر قسمتی از تاج مضراب در قسمت حلقه دچار شکستگی شد، از آنجایی که به ساختمان و معماری اصلی مضراب تاثیر منفی چندانی وارد نمی کند، می توانید با چسباندن صحیح آن قسمت بدون مشکل از آنها استفاده کنید.
حتما از چسب های اسپری دار (معروف به یک دو سه) برای این کار استفاده کنید. روی سطحی که چسب زده اید را می توانید با سنباده نرم (شماره ۴۰۰ یا ۶۰۰) بکشید تا زبری ناحیه چسب زده شده از بین برود. اما اگر مضرابتان از قسمت ساقه مضراب شکست توصیه می شود که اقدام به تعویض مضراب خود کنید. چرا که کوچکترین اشتباهی هنگام چسب زدن ساقه مضراب، سبب ایجاد انحراف در ساقه می شود. اما اگر قصد چسباندن دارید دقت کنید که دو سطح شکسته کاملا روی یکدیگر قرار بگیرند و پس از استفاده از مقدار کمی چسب، از شخص دیگری بخواهید تا این ناحیه را اسپری کند. به هیچ وجه برای اتصال ساقه مضراب شکسته از لوله خودکار، نخ و یا روش های این چنینی که سبب افزایش وزن مضراب ها می شوند استفاده نکنید.
از مضراب های لنگه به لنگه برای نوازندگی استفاده نکنید: اگر یکی از مضراب های شما شکست، لنگه آن مضراب را با مضراب دیگری جفت نکنید. چرا که هنگام استفاده از دو مضراب با دو الگو و وزن متفاوت در نوازندگی ، به مرور سبب تاثیر گذاشتن روی فرم نوازندگی و قدرت مضراب های راست و چپ می شود.
مضراب ها را در امتداد سیم های سنتور روی ساز قرار ندهید: یکی از اشتباهات رایجی که به خصوص هنرجویان تازه کار انجام می دهند، قرار دادن مضرابها در امتداد سیم ها روی سنتور است. در چنین وضعیتی مضراب ها بین سیم ها گیر می کنند که در بسیاری از مواقع سبب آسیب دیدن مضراب ها هنگام بیرون آوردن آنها می شود.
امید است مطالب گفته شده در این مقاله مورد استفاده نوازندگان و هنرجویان سنتور قرار گرفته باشد.
نگارش و تدوین: تیم تولید محتوای مضراب شاپ
هر گونه کپی برداری بدون ذکر منبع و لینک مضراب شاپ قابل پیگرد می باشد.